یکی از ابزارهای کلیدی که نقش مهمی در تجارت بین‌الملل ایفا می‌کند، کد ساتا (سامانه الکترونیکی ترخیص اطلاعات) است. کد ساتا یک کد 14 رقمی است که توسط بانک مرکزی به سفارشات ثبت شده در سامانه جامع تجارت اختصاص داده می‌شود. این کد به عنوان مجوزی برای تنظیم اظهارنامه‌های گمرکی و تسهیل در ترخیص کالاها عمل می‌کند.

بدون داشتن کد ساتا تاجران با مشکلات و چالش‌های جدی در فرآیند ترخیص کالاهای خود از گمرک مواجه می‌شوند. بنابراین آشنایی با ماهیت این کد و مراحل دریافت آن برای هر تاجری که در حوزه واردات و صادرات فعالیت دارد، ضروری است. در این مقاله به بررسی جامع و کامل کد ساتا، اهمیت آن در تجارت بین‌الملل و نحوه دریافت و استعلام این کد می پردازیم. ما را همراهی کنید تا با جزئیات و نکات کاربردی مرتبط با کد ساتا آشنا شوید و از چالش‌های احتمالی در فرآیندهای تجاری خود پیشگیری کنید.

پیشنهاد مطالعه: سامانه نیما چیست؟ 

مراحل دریافت کد ساتا

تاجران برای دریافت کد ساتا باید از طریق سامانه جامع تجارت ایران اقدام نمایند.

• این فرآیند با ورود به سایت رسمی سامانه به آدرس (http://www.ntsw.ir) آغاز می‌شود. تاجران که قبلاً در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند می‌توانند با استفاده از نام کاربری و کلمه عبور خود وارد پورتال شخصی شوند. در غیر این صورت ابتدا باید مراحل ثبت‌نام در سامانه را طی کنند تا دسترسی به پورتال شخصی فراهم گردد.
• پس از ورود به سامانه از منوی سمت راست صفحه، مسیر خدمات ارزی، مدیریت خدمات ارزی غیربانکی و تعیین منشا ارز را انتخاب کنید.
• در این مرحله گزینه ایجاد منشا ارز را انتخاب نمایید.
• سپس باید اطلاعات مربوط به محموله نظیر وزن خالص و ناخالص، تعداد و میزان کالاها را در کادرهای مشخص شده وارد کنید.
• در ادامه سایر مراحل نیز به ترتیب و به صورت مشابه طی می‌شوند. این مراحل شامل وارد کردن شماره و تاریخ بارنامه و انتخاب گزینه‌های مربوطه می‌شود.
• پس از تکمیل تمامی مراحل و دریافت کد ساتا از طریق سامانه، متقاضی باید جهت دریافت اعلامیه تأمین ارز به بانک عامل مراجعه کرده و منتظر تایید بانک مرکزی باشد.

این مراحل تضمین می‌کند که فرآیندهای تجاری به صورت قانونی و شفاف انجام شده و از بروز مشکلات در ترخیص کالاها جلوگیری می شود.

مدارک مورد نیاز برای دریافت کد ساتا

تجار برای دریافت کد ساتا نیازمند ارائه مجموعه‌ای از اطلاعات و مدارک مشخصی هستند که صحت و کامل بودن آنها برای موفقیت در فرآیند دریافت کد بسیار مهم است. این مدارک شامل کد 8 رقمی ثبت سفارش کالا است که باید از قبل در سامانه ثبت شده باشد. همچنین اسناد حمل و نقل که توسط بانک عامل صادر شده و در سامانه ارزی تأیید می‌شوند، جزء مدارک ضروری به شمار می‌روند.

علاوه بر این مدارک مربوط به شماره بارنامه و تاریخ صدور آن نیز باید ارائه شوند. این اطلاعات به‌عنوان شواهدی برای تأیید جابجایی قانونی کالاها ضروری هستند. همچنین اطلاعات مربوط به شماره ابزار پرداخت شامل جزئیاتی مانند گمرک مبدأ، مقصد و مرز ورودی نیز باید تکمیل و ارائه گردد.

نکته قابل توجه این است که ترخیص کالا از گمرک علاوه بر کد ساتا به مدارک دیگری مثل کارت بازرگانی، اظهارنامه گمرکی، برگه ترخیصیه، بارنامه، گواهی مبدأ، فاکتور خرید، مجوز ثبت سفارش کالا، پروانه بهره‌برداری و مجوزهای قانونی (با توجه به نوع کالا) نیاز دارد. این مدارک نه تنها برای دریافت کد ساتا بلکه برای اطمینان از رعایت تمامی مقررات و قوانین تجارت بین‌المللی ضروری هستند. تهیه و تکمیل دقیق این مدارک باعث تسهیل در فرآیندهای گمرکی و جلوگیری از بروز مشکلات و تأخیرات احتمالی در ترخیص کالاها خواهد شد.

تعیین منشا ارز به چه معناست ؟

تعیین منشأ ارز یکی از مراحل حیاتی در فرآیند واردات کالا است که اهمیت ویژه‌ای در تجارت بین‌الملل دارد. این اصطلاح به معنای مشخص کردن منبع تأمین ارز مورد استفاده برای واردات کالا توسط واردکننده است. واردکننده باید به‌طور دقیق اعلام کند که ارز مورد نیاز برای واردات از کجا تأمین شده است، چه از منابع داخلی مانند ارز حاصل از صادرات یا از منابع خارجی مانند حساب‌های ارزی خارج از کشور.

هدف اصلی از تعیین منشأ ارز، نظارت دقیق بانک مرکزی بر فرآیند واردات و کنترل منبع تأمین ارز هزینه واردات است. این نظارت به جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم کمک می‌کند و تضمین می کند که ارز مورد استفاده در واردات از منابع قانونی و معتبر تأمین شده است. در چارچوب تشریفات گمرکی تا زمانی که استعلام منشأ ارز از بانک مرکزی انجام نشود و تأییدیه لازم دریافت نگردد، اجازه ترخیص کالا از گمرک صادر نمی‌شود. این مرحله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چرا که به شفافیت و سلامت اقتصادی کشور کمک می‌کند و از ایجاد مشکلات و تأخیرات در ترخیص کالاها جلوگیری به عمل می‌آورد.

تاجران و واردکنندگان باید با این مفهوم و مراحل آن به خوبی آشنا باشند تا بتوانند فرآیندهای وارداتی خود را به صورت قانونی و بدون مشکل انجام دهند. اطلاع از نحوه تعیین منشأ ارز و تهیه مدارک مورد نیاز برای تأیید آن از بانک مرکزی، بخش مهمی از آماده‌سازی‌های لازم برای واردات کالا است و می‌تواند تأثیر مستقیمی بر موفقیت عملیات تجاری داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: ارز ترجیهی چیست؟

اظهار منشأ ارز چیست؟

اظهار منشأ ارز به معنای فرایندی است که در آن واردکننده، منبع تأمین ارز مورد استفاده برای واردات کالا را به‌طور رسمی اعلام می‌کند تا کد بانک مرکزی برای ترخیص کالا را دریافت نماید. این عملیات جزء مراحل اساسی در روند واردات است و نقشی کلیدی در تأمین شفافیت و قانونی بودن فرآیندهای تجاری دارد.

تعیین و اظهار منشأ ارز برای اخذ کد ساتا ضروری است؛ زیرا این کد تنها پس از تکمیل و تأیید منشأ ارز صادر می‌شود. در این مرحله واردکننده باید به دقت منبع تأمین ارز که می‌تواند از منابع داخلی یا خارجی باشد را مشخص کرده و مدارک لازم را ارائه دهد. این اطلاعات به بانک مرکزی ارائه می‌شود تا نظارت و تأیید لازم بر تأمین ارز انجام شود.

پس از دریافت تأییدیه بانک مرکزی و صدور کد ساتا واردکننده می‌تواند به مرحله تنظیم اظهارنامه گمرکی و ترخیص کالا وارد شود. این فرایند تضمین می‌کند که تمامی مراحل واردات به صورت قانونی و شفاف انجام شده و از بروز مشکلات و تأخیرات احتمالی در ترخیص کالا جلوگیری می‌شود. اظهار منشأ ارز نه تنها به رعایت مقررات مالی و تجاری کمک می‌کند بلکه به حفظ سلامت اقتصادی کشور و جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی مرتبط با ارز و تجارت بین‌الملل نیز یاری می‌رساند.

مزایای کد ساتا

کد ساتا که به کد شناسایی ساتا و کد بانک مرکزی نیز معروف است، مزایا و کاربردهای متعددی دارد که نقش اساسی در فرآیند واردات کالا ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این کد، تعیین و تأیید منشأ ارز کالای وارداتی است. این ویژگی اطمینان می‌دهد که ارز مورد استفاده برای واردات کالا از منابع قانونی و معتبر تأمین شده است. بدین ترتیب شفافیت و سلامت اقتصادی را تضمین می‌کند.

علاوه بر این کد ساتا نشان‌دهنده تأیید منشأ ارز از سوی بانک مرکزی است. این تأییدیه از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا بدون آن امکان ادامه مراحل گمرکی و ترخیص کالا وجود ندارد. همچنین این کد تطابق مقدار کالای وارداتی با ارز تخصیصی از سوی بانک را تأیید می‌کند که به جلوگیری از سوءاستفاده‌ها و تضمین استفاده صحیح از منابع ارزی کمک می‌کند.

یکی دیگر از مزایای کلیدی کد ساتا این است که امکان تنظیم اظهارنامه گمرکی، تسلیم آن به گمرک، انجام سایر تشریفات گمرکی و در نهایت ترخیص کالا را برای واردکننده فراهم می‌سازد. با داشتن کد ساتا فرآیندهای گمرکی سریع‌تر و به‌صورت قانونی انجام می‌شوند که موجب کاهش تأخیرات و هزینه‌های اضافی مرتبط با مراحل ترخیص کالا می‌شود. در نتیجه کد ساتا به عنوان یک ابزار حیاتی در تسهیل تجارت بین‌المللی و حفظ نظم و شفافیت در بازارهای وارداتی شناخته می‌شود.

مشکلات دریافت کد ساتا

دریافت کد ساتا هرچند که برای تضمین شفافیت و قانونی بودن فرآیندهای واردات ضروری است اما با مشکلاتی همراه است که عمدتاً به زمان صدور آن از سوی بانک مرکزی مربوط می‌شود. یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که تاجران و واحدهای تولیدی و صنعتی با آن مواجه می‌شوند طولانی بودن نسبی بازه زمانی دریافت کد ساتا است. این مدت زمان به‌طور متوسط حدود یک ماه یا کمی بیشتر برآورد شده است که می‌تواند بر اساس نوع کالا و میزان کامل بودن مدارک متغیر باشد.

این بازه زمانی طولانی می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد برخی واحدهای تولیدی و صنعتی داشته باشد. به خصوص زمانی که نیاز فوری به مواد اولیه یا کالاهای وارداتی وجود دارد. این تأخیرها می‌تواند منجر به وقفه در خطوط تولید و حتی زیان‌های اقتصادی شود. از این رو تاجران همواره به دنبال راه‌حل‌هایی برای تسریع در دریافت کد ساتا هستند. برخی نیز به دنبال تغییرات قانونی برای امکان ترخیص کالا بدون نیاز به این کد می‌باشند.

با این حال برخی کالاها به دلیل اهمیت ویژه‌ای که دارند، مشمول تسهیلاتی شده‌اند که روند دریافت کد ساتا را تسریع می‌بخشد. این اقدامات می‌تواند تا حد زیادی از مشکلات و تأخیرات موجود بکاهد اما همچنان نیاز به بهبود فرآیندها و کاهش بروکراسی اداری به شدت احساس می‌شود. در نتیجه ایجاد سیستمی کارآمدتر و سریع‌تر برای صدور کد ساتا می‌تواند نقش بسزایی در بهبود تجارت بین‌المللی و تسهیل واردات کالاها داشته باشد.

ترخیص کالا بدون داشتن کد ساتا

با وجود ضرورت دریافت کد ساتا برای ترخیص کالا امکان ترخیص برخی کالاها بدون داشتن این کد نیز وجود دارد. این موضوع به ویژه برای کالاهایی که فسادپذیر هستند یا کالاهایی که ورود سریع آنها به کشور حیاتی است مانند محصولات درمانی و دارویی، اهمیت زیادی دارد. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد فرآیند دریافت کد ساتا ممکن است زمان‌بر باشد و تأخیر در ورود این کالاها می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های گمرکی بخشنامه‌ای وجود دارد که لیست کالاهای مجاز به ترخیص صد درصدی بدون نیاز به کد ساتا از گمرک ایران را شامل می‌شود. این بخشنامه که به منظور تسهیل ورود کالاهای حیاتی و جلوگیری از زیان‌های ناشی از تأخیر در ترخیص صادر شده است، لیستی از کالاهای خاص را تعیین می‌کند. تا زمانی که بخشنامه جدیدی صادر نشود، تنها کالاهای درج شده در این لیست اجازه ترخیص بدون کد ساتا را دارند.

این لیست شامل برخی مواد خوراکی، داروها و سایر کالاهایی است که نیاز فوری به آنها وجود دارد. این رویکرد ضمن حفظ قوانین و مقررات مربوط به تأمین ارز و نظارت بانک مرکزی، انعطاف لازم را برای شرایط اضطراری و کالاهای حساس فراهم می‌کند. با این حال تجار و واردکنندگان باید همواره از آخرین تغییرات و بخشنامه‌های گمرکی مطلع باشند تا از امکان ترخیص سریع کالاهای خود در شرایط خاص بهره‌مند شوند.

پیشنهاد مطالعه: روش های پیدا کردن hs code

کلام آخر

در نتیجه کد ساتا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای نظارتی و مدیریتی در فرآیند واردات کالا به کشور نقش بسزایی در تضمین شفافیت و قانونی بودن عملیات تجاری ایفا می‌کند. این کد علاوه بر تعیین و تأیید منشأ ارز کالاهای وارداتی، به بانک مرکزی اجازه می‌دهد تا بر تطابق مقدار کالاهای وارداتی با ارز تخصیصی نظارت کند. این امر از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری کرده و سلامت اقتصادی کشور را تضمین می‌نماید.

هرچند فرآیند دریافت کد ساتا ممکن است زمان‌بر باشد و برخی واحدهای تولیدی و صنعتی را با چالش‌هایی مواجه کند اما تلاش‌هایی برای تسریع این روند و ایجاد تسهیلات برای کالاهای حساس و فسادپذیر در حال انجام است. به‌طور مثال بخشنامه‌هایی که ترخیص برخی کالاها بدون نیاز به کد ساتا را مجاز می‌سازند، نشان‌دهنده توجه به ضرورت‌های فوری در واردات برخی محصولات حیاتی است.

به‌طور کلی آشنایی کامل با مراحل دریافت کد ساتا و مدارک مورد نیاز برای آن به همراه اطلاع از آخرین تغییرات و بخشنامه‌های گمرکی برای هر تاجری که در حوزه واردات و صادرات فعالیت می‌کند، امری ضروری است. این آگاهی نه تنها به تسهیل فرآیندهای تجاری کمک می‌کند بلکه موجب کاهش مشکلات و تأخیرات احتمالی در ترخیص کالاها می‌شود. در نهایت کد ساتا به‌عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت تجارت بین‌المللی، نقشی حیاتی در پویایی و سلامت اقتصادی کشور ایفا می کند.