جهانی‌شدن فرایندی است که کشورها را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند. در زمینه اقتصادی، تجارت جهانی تنها به معنای صادرات کالا نبوده و صادرات خدمات نیز به عنوان یک شاخه مهم از تجارت جهانی تلقی می‌شود. در زنجیره هوشمند صادرات، پس از بررسی نکات موفقیت در صادرات، به بررسی موضوع صادرات خدمات می‌پردازیم و سعی داریم تا شما را با این مفهوم بیشتر آشنا کنیم. 

صادرات خدمات

همیشه لازم نیست کالاها را به مقاصد دیگر ارسال کنیم؛ بسیاری از کشورها خدمات خود را به مقاصد دیگر ارائه می‌دهند. صادرات خدمات شکلی متفاوت از صادرات کالاها دارد و در جهان امروز، اهمیت صادرات خدمات به اندازه اهمیت صادرات کالاها است.

کشورهای جهان در حالت کلی به دنبال خرید کالاها نیستند؛ آن‌ها به دنبال دریافت دانش فنی و خدماتی از منابع خارجی هستند. صادرات خدمات نوعی از صادرات غیرمحسوس است و اغلب در مورد برندها رخ می‌دهد. برندهای معروف هدف اصلی صادرات خدمات هستند.

صادرات خدمات یک نوع خاص از صادرات است که هیچ کالای فیزیکی در آن ارسال نمی‌شود. در واقع، این نوع صادرات شامل ارائه خدمات حرفه‌ای، فنی و تخصصی به کشورهای دیگر است. با استفاده از صادرات خدمات، بدون اینکه کالا از کشور صادر شود، ارز وارد کشور می‌شود.

با این توضیحات، صادرات خدمات به عنوان یکی از نوع‌های صادرات غیرنفتی در نظر گرفته می‌شود و نوعی تبادل خدمات و تخصص است. به عبارت دیگر، در این نوع صادرات، صادرکننده یک پروژه یا فعالیت اقتصادی را در خارج از کشور انجام می‌دهد و مسئولیت آن را به عهده می‌گیرد.
 

انواع صادرات خدمات

صادرات خدمات می‌تواند در حوزه‌های متنوعی انجام شود، از جمله:

انجام پروژه‌ها

• طراحی پروژه‌ها
• مدیریت پروژه‌ها
• ساخت و تولید
• ترانزیت و حمل و نقل
• خدمات بانکی
• مشاوره در حوزه ساخت و ساز
• مشاوره دانش و فناوری
• توسعه نرم‌افزار
• خدمات کامپیوتری و شبکه
• طراحی و معماری
• خدمات سرگرمی و رسانه
• خدمات پزشکی و بهداشتی
• خدمات گردشگری و صنعت مسافرت
• صادرات خدمات فنی و مهندسی

و سایر فعالیت‌های مرتبط در حوزه‌های مختلف.

در هر یک از این حوزه‌ها، کشورها می‌توانند خدمات خود را به کشورهای دیگر صادر کرده و درآمدزایی و تبادل تخصص و درک فنی را ارزیابی کنند. صادرات خدمات از طریق ارائه مهارت‌ها و تخصص‌های مختلف، به توسعه اقتصادی و ارتقای سطح فناوری و دانش در کشورها کمک می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: تعرفه گمرکی چیست؟
 

صادرات خدمات از ایران

در گذشته، ایران به عنوان یک کشور واردکننده خدمات شناخته می‌شد. به عبارت دیگر، بسیاری از طرح‌های صنعتی، صنایع نفت و گاز، کارخانه‌ها و سایر فعالیت‌ها توسط شرکت‌های خارجی در ایران انجام می‌شد. با پیشرفت بخش خصوصی در دهه ۷۰ و پس از آن، صادرات خدمات در ایران تقویت شد و ایران در لیست کشورهای صادرکننده خدمات قرار گرفت.

موقعیت استراتژیک ایران در خاورمیانه و نزدیکی به بازارهای کشورهای همسایه، که نیازمند خدمات فنی و مهندسی هستند، به همراه روابط سیاسی مثبت ایران با سایر کشورها، فرصت مناسبی را برای حضور و صادرات خدمات ایران در منطقه فراهم کرده است. در حال حاضر، شرکت‌های ایرانی در کشورهای منطقه در زمینه ارائه پروژه‌های فنی و مهندسی صنعتی و سایر زمینه ها فعالیت می‌کنند.

مزایای صادرات خدمات

صادرات خدمات فنی و مهندسی، مانند صادرات کالاها، بازدهی اقتصادی و مزایای بسیاری برای کشور به همراه دارد. دولت با ایجاد قوانین و مقررات حمایتی، فرآیند صادرات خدمات را سهولت بخشیده است. همواره دولت تلاش می‌کند با ارائه تسهیلات و امتیازات، به توسعه و پیشرفت صادرات خدمات کمک کند. مزایای صادرات خدمات فنی و مهندسی شامل موارد زیر است:

• استفاده از تسهیلات بیمه‌ای: شرکت‌های صادرکننده خدمات می‌توانند از تسهیلات بیمه‌ای در صورت وقوع خسارت‌ها و ریسک‌های مرتبط با فعالیت‌های خود استفاده کنند.
• استفاده از تسهیلات بانکی: شرکت‌های صادرکننده خدمات می‌توانند از تسهیلات و امکانات بانکی برای تأمین مالی و انجام فعالیت‌های خود بهره‌برداری کنند.
• افزایش شهرت منطقه‌ای و جهانی: صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌تواند شهرت و شناخت منطقه و کشور در سطح منطقه‌ای و جهانی را افزایش دهد.
• ارتقاء مهارت‌های منابع انسانی و نیروی کار: با افزایش صادرات خدمات، مهارت‌ها و توانمندی‌های نیروی کار در زمینه‌های مختلف فنی و مهندسی بهبود می‌یابد.
• تحت حمایت دولت  قرار گرفتن در زمینه بازاریابی: دولت می‌تواند با ارائه حمایت‌ها و تسهیلات در زمینه بازاریابی، شرکت‌های صادرکننده را در فرآیند ورود به بازارهای جدید یاری کند.
• برخورداری از امتیازات صادرات کالاهای غیرنفتی: در برخی موارد، صادرکنندگان خدمات می‌توانند از امتیازات و تسهیلات مرتبط با صادرات کالاهای غیرنفتی بهره‌برداری کنند.
• استفاده از نیروهای متخصص و توانمند در شاخه‌های مختلف مهندسی: صادرات خدمات مهندسی به دیگر کشورها، امکان استفاده از نیروهای متخصص و ماهر در زمینه‌های مختلف مهندسی را فراهم می‌کند.
• امکان تهیه مواد اولیه مصالح و تجهیزات از داخل کشور:نزدیکی به بازارهای منطقه‌ای بازارهای هدف در کشورهای اطراف و منطقه، صادرکنندگان خدمات را قادر می‌سازد تا مواد اولیه، مصالح و تجهیزات مورد نیاز خود را از داخل کشورها به دست آورند و هزینه‌های لجستیک را کاهش دهند.
• روابط سیاسی و دیپلماسی مثبت با کشورهای همسایه: روابط سیاسی و دیپلماسی صحیح با کشورهای همسایه می‌تواند به شرکت‌های صادرکننده خدمات در فرآیند ورود به بازارهای خارجی و تسهیل تعاملات تجاری کمک کند.

با توجه به این مزایا، صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشورهایی مانند ایران می‌تواند به عنوان یک راهبرد اقتصادی موفق محسوب شود و به توسعه و رشد اقتصادی کشور کمک کند.

پیشنهاد مطالعه: انواع صادرات کالا
 

چالش ها و موانع صادرات خدمات

صادرات خدمات، همچنان با مشکلاتی روبرو است. این مشکلات می‌تواند بر سر راه صادرکنندگان خدمات قرار گیرد، ولی دولت‌ها و سیاست‌گذاران تلاش می‌کنند با ارائه امتیازها، این مشکلات را برطرف کنند. در هر حال، هنوز برخی از موانع مهم بر سر راه صادرات خدمات وجود دارند:

• عدم آشنایی مهندسین و صادرکنندگان با قوانین بین‌المللی.
• عدم حضور ایران در مناقصات و نهادهای مالی بین‌المللی، مانند بانک‌های جهانی.
• عدم تجربه در زمینه بازاریابی بین‌المللی.
• حضور رقبای مصرف در بازارهای هدف.
• صرف هزینه‌های بیشتر برای تبلیغات و برنده شدن در مناقصه‌ها.
• عدم آشنایی با شرایط و ویژگی‌های کشورهای مقصد.
• مشکلات مربوط به ثبت شرکت.
• ضررهای مالی ناشی از نوسانات نرخ ارز و عدم وجود خدمات پوشش ریسک‌های مربوط به آن.
• عدم وجود شعبه‌های بانکی فعال در کشورهای خارجی برای تبادل پول نقد.
• بروکراسی شدید وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط در کشورهای هدف، که اکثراً در آسیای میانه قرار دارند.
• طول کشیدن صدور ضمانت‌نامه برای شرکت در مناقصه و مشکلات احتمالی پس از آن.
• تحریم‌های متفاوتی که ایران با آن روبرو است.

با این وجود، با ارائه امتیازها و تسهیلات لازم، دولت‌ها در تلاشند تا این مشکلات را برطرف کنند و صادرات خدمات را تسهیل نمایند.

مهم‌ترین اصل صادرات خدمات

مهمترین اصل صادرات خدمات، به عکس صادرات کالاها که بر مبنای صدور کالا و جسم خارجی است، بر پایه دانش و مهارت است. در صادرات خدمات، دانش و تخصص نقش اساسی را ایفا می‌کنند. به عبارت دیگر، صادرات خدمات بیشتر بر اساس انتقال دانش و مهارت صورت می‌گیرد. داشتن مهارت و دانش بالا در ارائه خدمات، منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش امنیت در فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. همچنین، برای موفقیت در صادرات خدمات، ارتباط مداوم با بازارهای حرفه‌ای جهانی بسیار حائز اهمیت است. این ارتباطات به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا روابط تجاری قوی را برقرار کرده و خدمات خود را به مشتریان بین‌المللی ارائه دهند. می توانید مقاله نحوه پیدا کردن مشتری خارجی برای صادرات را مطالعه کنید. 
 

سوالات متداول

صادرات خدمات چیست و چه تفاوتی با صادرات کالاها دارد؟

صادرات خدمات به انتقال دانش، مهارت و تخصص از یک کشور به کشور دیگر اشاره دارد، در حالی که صادرات کالاها بر مبنای صدور کالا و جسم خارجی است. در صادرات خدمات، ارائه دانش و تخصص مهمترین عنصر است.

چرا صادرات خدمات اهمیت دارد؟

صادرات خدمات اهمیت زیادی دارد زیرا باعث ایجاد ارزش افزوده، ایجاد شغل و رشد اقتصادی می‌شود. همچنین، این نوع صادرات معمولاً با هزینه‌های تولید کمتری همراه است و برای کشورها فرصتی مناسب برای توسعه و تنوع اقتصادی را فراهم می‌کند.

چه نوع خدماتی می‌تواند صادر شود؟

صادرات خدمات می‌تواند شامل زیربخش‌های مختلفی از اقتصاد باشد، از جمله خدمات مالی، حمل و نقل، مشاوره، فناوری اطلاعات، پزشکی، آموزش، گردشگری و بسیاری دیگر. علاوه بر این، خدمات مرتبط با ساخت و توسعه زیرساخت‌ها نیز می‌توانند صادر شوند.

چه عواملی برای موفقیت در صادرات خدمات مهم هستند؟

برای موفقیت در صادرات خدمات، عواملی مانند داشتن دانش و تخصص بالا، توانایی رقابت با سایر کشورها، ایجاد ارتباطات بین‌المللی قوی، تسهیلات مالی و مدیریتی مناسب، بازاریابی و تبلیغات مناسب، و نیز دسترسی به بازارهای جهانی اهمیت زیادی دارند.

چه مشکلاتی در صادرات خدمات وجود دارد؟

مشکلات مرتبط با صادرات خدمات می‌تواند شامل عدم آشنایی با قوانین بین‌المللی، عدم حضور در مناقصات بین‌المللی، عدم تجربه در بازاریابی بین‌المللی، رقابت با رقبای مصرف در بازارهای هدف، هزینه‌های بالا برای تبلیغات و برنده شدن در مناقصات، و مشکلات مربوط به ثبت شرکت و تحریم‌ها باشند