تعرفه گمرکی یک سیستم کد گذاری است که به وسیله دولت یا مؤسسات گمرکی یک کشور برای طبقه‌بندی و تعیین مالیات بر واردات و صادرات خدمات به وجود می‌آید. این سیستم کد گذاری به تعیین نرخ‌های مالیات گمرکی برای هر کالا یا خدمات بر اساس نوع، ویژگی‌ها، مبدأ و منشأ آنها کمک می‌کند.

تعرفه گمرکی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی کنترل تجارت بین‌المللی و تأمین درآمد برای دولتها عمل می‌کند. به لحاظ اقتصادی، این سیستم به کشورها امکان می‌دهد تا تجارت خارجی را تنظیم کرده، صنایع محلی را حمایت کنند و از واردات زیادی که ممکن است تأثیر منفی بر صنعت داخلی داشته باشد، جلوگیری نمایند.

تعرفه گمرکی عموماً شامل یک جدول کدگذاری به نام “سیستم هارمونیک” می‌شود که کالاها را بر اساس یک سیستم کد عددی طبقه‌بندی می‌کند. هر کد کالا در این سیستم دارای تعداد خاصی از ارقام است که به طبقه‌بندی دقیق کالا کمک می‌کند. برای هر کد کالا، نرخ مالیاتی خاصی تعیین می شود که باید برای واردات یا صادرات آن کالا پرداخت گردد.

همچنین، تعرفه گمرکی می‌تواند شامل تعرفه‌های ویژه، معافیت‌ها و تسهیلات مالیاتی برای کالاها و خدمات خاصی باشد که دولت ممکن است برای تنظیم تجارت و تشویق صنایع محلی تعیین کند.
تعرفه گمرکی یکی از مهمترین ابزارها در حوزه تجارت بین‌المللی و اقتصاد کشورهاست و تأثیر بزرگی بر تجارت و اقتصاد جهانی دارد. از طریق این سیستم، دولت ها توانایی تنظیم تجارت بین‌المللی، حمایت از صنایع محلی و تأمین منابع مالی را دارند.

تعرفه گمرکی می‌تواند تأثیر زیادی بر تجارت بین‌المللی داشته باشد. از یک سو، تعرفه های بالا می‌توانند به تولیدکنندگان داخلی در یک کشور کمک کنند و در ایجاد اشتغال و توسعه صنایع محلی مؤثر باشند. از سوی دیگر، تعرفه های بالا موجب می شود که مصرف کنندگان ارزانترین محصولات را از دست بدهند و تجارت بین‌المللی محدود شود.

در مقیاس جهانی، تعرفه گمرکی توسط سازمان جهانی تجارت (WTO)نظارت می‌شود و کشورها باید الزامات WTO را رعایت کنند. این سازمان تلاش می‌کند تا تجارت بین‌المللی را آزادتر کند و تعرفه ها را کاهش دهد.

با توجه به تأثیر زیادی که تعرفه گمرکی بر تجارت و اقتصاد دارد، ایجاد و تغییر در تعرفه ها مسئله پیچیده‌ای است که نیاز به تحلیل دقیق از جوانب مختلف دارد و اغلب به عنوان جزء سیاست‌های اقتصادی و تجاری کشورها مورد توجه قرار می‌گیرد.

اهمیت تعرفه گمرکی

تعرفه گمرکی، نقش مهمی در اقتصاد یک کشور ایفا می‌کند. این ابزار می‌تواند برای حمایت از تولید داخلی، تنظیم بازار و کسب درآمد برای دولت استفاده شود. از جمله مزایای تعرفه گمرکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حمایت از تولید داخلی: تعرفه گمرکی می‌تواند با افزایش قیمت کالاهای وارداتی، تولید داخلی را از رقابت با کالاهای خارجی محافظت کند.
• تنظیم بازار: تعرفه گمرکی می‌تواند برای تنظیم بازار و جلوگیری از نوسانات قیمت کالاها استفاده شود.
• کسب درآمد برای دولت: تعرفه گمرکی، یکی از منابع درآمدی مهم دولت است.

از جمله معایب تعرفه گمرکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش قیمت کالاها: تعرفه گمرکی، می‌تواند منجر به افزایش قیمت کالاها برای مصرف‌کنندگان شود.
• کاهش رقابت: تعرفه گمرکی، می‌تواند رقابت در بازار را کاهش داده و منجر به افزایش قیمت‌ها شود.

پیشنهاد مطالعه: صادرات کالا به سوریه

تعرفه گمرکی واردات و صادرات

 تعرفه گمرکی عموماً به دو بخش تعرفه واردات و تعرفه صادرات تقسیم می‌شود:

تعرفه واردات

• تعرفه واردات به نرخ مالیاتی اطلاق می‌شود که توسط دولت یا مؤسسات گمرکی یک کشور بر واردات کالاها و خدمات از کشورهای دیگر تعیین می‌شود. این نرخ مالیاتی به عنوان یک قانون مشخص کننده درآمدی برای دولت عمل می‌کند و متوقف کننده اصلی راه ورود کالاها به بازار داخلی کشور می‌باشد.
• تعرفه واردات اغلب بر اساس نوع، ویژگی‌ها، و منشأ کالاها تعیین می‌شود. کد‌های تعرفه گمرکی معمولاً برای هر کالا و خدمات به یک کد عددی منحصر به فرد اختصاص می‌یابند که مشخص می‌کند کالا یا خدمات به کدام تعرفه تعلق دارد. این کدها به عنوان جزء سیستم تعرفه‌های گمرکی ملی و بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• تعرفه واردات دارای تأثیر مهمی بر تجارت بین‌المللی و اقتصاد کشورها است. در واقع، این تعرفه‌ها می‌توانند به صورت مستقیم تجارت بین‌المللی را تنظیم کرده و موثر بر تصمیم‌گیری واردکنندگان و صادرکنندگان در مورد کالاها و بازارهای مقصد شان باشند.
• تعرفه واردات ممکن است به صورت نسبی (با درصدی از ارزش کالا) یا مطلق (به شکل یک مبلغ ثابت برای هر کالا) تعیین شود. هدف از تعرفه واردات ممکن است محافظت از صنایع محلی، تنظیم تجارت خارجی، حفظ تعادل تجاری، یا تأمین منابع مالی برای دولت باشد.

دولتها معمولاً تلاش می‌کنند تا تعرفه‌های واردات را به گونه‌ای تنظیم کنند که منافع اقتصادی و صنعتی خود را حفظ کنند و در عین حال تأثیرات منفی بر تجارت بین‌المللی را هم کنترل نمایند. دولت ها  ممکن است از طریق مذاکرات تجارتی دوجانبه و چندجانبه، تغییرات در تعرفه‌های واردات را مورد بررسی قرار دهند تا با دیگر کشورها به توافقات تجاری برسند.

پیشنهاد مطالعه: صادرات کالا به عمان

عناصر تشکیل دهنده تعرفه ورودی

حقوق ورودی یا “تعرفه ورودی” به نرخ مالیاتی اشاره دارد که بر واردات کالاها و خدمات به یک کشور تعیین می‌شود. حقوق ورودی معمولاً به عنوان قسمتی از تعرفه گمرکی در نظر گرفته می‌شود و برای دولت اعتبار به دنبال دارد. حقوق ورودی می‌تواند شامل چندین عنصر باشد که عبارتند از:

• مالیات گمرکی: این عنصر اصلی حقوق ورودی است و معمولاً به عنوان درصدی از ارزش کالا تعیین می‌شود. مالیات گمرکی به عنوان نرخ اصلی تعرفه ورودی در نظر گرفته شده و برای واردات محاسبه می‌شود.
• مالیات مقوله: بعضی از کشورها مالیات مقوله یا مالیات بر مصرف را به عنوان بخشی از حقوق ورودی اعمال می‌کنند. این نوع مالیات به میزان خاصی از ارزش کالاها یا خدمات محدود می‌شود.
• ارزش افزود:.در بعضی کشورها، مالیات ارزش افزوده به عنوان بخشی از حقوق ورودی در نظر گرفته می‌شود. این مالیات بر مبنای ارزش افزوده به کالاها و خدمات اعمال می‌شود.
• سایر هزینه‌ها: در بعضی موارد، حقوق ورودی ممکن است شامل هزینه‌های دیگری نیز شود، مانند هزینه‌های گمرکی، هزینه‌های بررسی و تایید گمرکی، و هزینه‌های حمل و نقل داخلی.

مهم است بدانید که حقوق ورودی و تعرفه گمرکی به تعیین نرخ‌های مالیاتی برای واردات کالاها و خدمات به یک کشور اشاره دارند. این نرخ‌ها بر اساس نوع کالا یا خدمات، ویژگی‌های فنی، منشأ، و دیگر عوامل مشخص می‌شوند. اهداف اصلی از اعمال حقوق ورودی در واقع تنظیم تجارت، تأمین درآمد برای دولت، و حمایت از صنایع محلی می‌باشند.

تعرفه صادراتی

• تعرفه صادراتی به مالیاتی اطلاق می‌شود که توسط دولت یا مؤسسات گمرکی یک کشور بر روی کالاها و خدماتی تعیین می‌شود که از کشور مورد نظر به کشورهای دیگر صادر می‌شوند. تعرفه صادراتی نرخ مالیاتی است که باید برای صادرات کالاها یا خدمات به خارج از کشور پرداخت شود. این نرخ‌ها معمولاً به تعداد و ارزش کالاها، ویژگی‌های آنها، منشأ، و سایر عوامل مرتبط با آنها بستگی دارد.
• تعرفه صادراتی ممکن است به عنوان یک منبع درآمد برای دولت عمل کند، همچنین به عنوان ابزاری برای تنظیم تجارت بین‌المللی و تأمین منابع مالی برای کشور استفاده شود. بعضی از دولتها از تعرفه صادراتی به منظور کنترل صادرات کالاهای خاص، تنظیم تجارت خارجی، و حمایت از صنایع محلی استفاده می‌کنند.
• تعرفه صادراتی می‌تواند به صورت نسبی (بر اساس درصدی از ارزش کالا یا خدمات) یا مطلق (به شکل یک مبلغ ثابت برای هر کالا یا خدمات) تعیین شود. هدف از اعمال تعرفه صادراتی ممکن است محافظت از بازار داخلی، تنظیم تجارت خارجی، تنظیم میزان صادرات، تأمین منابع مالی برای دولت، یا تأمین منافع مالی برای تولیدکنندگان محلی باشد.
• تعرفه صادراتی به عنوان یک ابزار سیاسی و اقتصادی با توجه به هدفها و میزان تکرار استفاده در هر کشور متغیر است. اغلب دولتها تلاش می‌کنند تا تعرفه‌های صادراتی را با دقت تنظیم کنند تا اهداف اقتصادی و تجاری خود را دنبال کنند و در عین حال تأثیرات نامطلوب بر تجارت بین‌المللی را هم مدیریت کنند.

تعرفه گمرکی، به دو دسته اصلی دیگر نیز تقسیم می‌شود:

• تعرفه‌های ارزشی: این نوع تعرفه، بر اساس ارزش کالا تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر ارزش یک کالا 100 دلار باشد و تعرفه گمرکی آن 10 درصد باشد، مبلغ 10 دلار به عنوان حقوق ورودی از واردکننده دریافت می‌شود.
• تعرفه‌های وزنی: این نوع تعرفه، بر اساس وزن کالا تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر وزن یک کالا 100 کیلوگرم باشد و تعرفه گمرکی آن 10 دلار به ازای هر کیلوگرم باشد، مبلغ 1000 دلار به عنوان حقوق ورودی از واردکننده دریافت می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: صادرات به روسیه

اجزاء تعرفه گمرکی

هر تعرفه گمرکی، از چهار جزء اصلی تشکیل شده است:

کد تعرفه

کد تعرفه، یک کد عددی است که برای شناسایی یک کالا در تعرفه گمرکی استفاده می‌شود. کد تعرفه، معمولاً از 6 رقم تشکیل شده است. دو رقم اول کد تعرفه، نشان‌دهنده طبقه اصلی کالا است. چهار رقم بعدی، نشان‌دهنده گروه، فصل، بخش و زیربخش کالا است.

عنوان تعرفه

عنوان تعرفه، توضیحی از کالایی است که کد تعرفه به آن اختصاص داده شده است. عنوان تعرفه، معمولاً شامل نام کالا، جنس، کاربرد و سایر ویژگی‌های آن است.

حقوق ورودی

حقوق ورودی، مبلغی است که واردکننده باید به عنوان مالیات به دولت پرداخت کند. حقوق ورودی، معمولاً به صورت درصدی از ارزش کالا تعیین می‌شود.

عوارض گمرکی دیگر

عوارض گمرکی دیگر، شامل مواردی مانند سود بازرگانی و عوارض مضاعف می‌شود. سود بازرگانی، مبلغی است که به عنوان هزینه حمل و نقل و بیمه کالاها از واردکننده دریافت می‌شود. عوارض مضاعف، مبلغی است که به عنوان مجازات برای تخلف از قوانین و مقررات گمرکی از واردکننده دریافت می‌شود.

تاثیر تعرفه گمرکی

تعرفه گمرکی می تواند تاثیرات مختلفی بر اقتصاد داشته باشد، از جمله:

افزایش قیمت کالاهای وارداتی

تعرفه ها می توانند قیمت کالاهای وارداتی را افزایش دهند. این امر می تواند منجر به کاهش تقاضا برای کالاهای وارداتی و افزایش تقاضا برای کالاهای داخلی شود.

حمایت از صنایع داخلی

تعرفه ها می توانند به صنایع داخلی کمک کنند تا در برابر رقابت با کالاهای وارداتی از کشورهای دیگر مقاومت کنند.

کاهش رقابت

تعرفه ها می توانند رقابت را در بازارهای داخلی کاهش دهند. این امر می تواند منجر به افزایش قیمت ها و کاهش کیفیت کالاها شود.

انحراف تجارت

تعرفه ها می توانند منجر به انحراف تجارت از مسیرهای طبیعی خود شوند. این امر می تواند منجر به افزایش هزینه های تولید و کاهش بهره وری شود.

تعرفه گمرکی در ایران

در ایران، تعرفه گمرکی بر اساس سیستم هماهنگ شده نامگذاری و کدگذاری کالاها (HS) طبقه‌بندی می‌شود. این سیستم، توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) تدوین شده است و در بیش از دویست کشور جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعرفه گمرکی ایران، در قانون امور گمرکی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1390 تعیین شده است. این قانون، میزان حقوق ورودی و سایر عوارض گمرکی برای انواع کالاهای وارداتی را مشخص می‌کند.

نحوه تعیین تعرفه گمرکی

تعرفه گمرکی، توسط دولت هر کشور تعیین می‌شود. این تعرفه، می‌تواند به صورت دائمی یا موقتی تعیین شود.

تعرفه گمرکی دائمی، برای مدت زمان طولانی، معمولاً پنج سال، تعیین می‌شود. تعرفه گمرکی موقتی، برای مدت زمان کوتاه‌تری، معمولاً یک سال، تعیین می‌شود.

تعرفه گمرکی، می‌تواند بر اساس عوامل مختلفی  تغییر کنند از جمله:

• وضعیت اقتصادی کشور: در زمان رکود اقتصادی، دولت‌ها معمولاً تعرفه گمرکی را کاهش می‌دهند تا واردات را افزایش دهند و اقتصاد را تحریک کنند.
• وضعیت سیاسی کشور: در زمان جنگ یا تحریم، دولت‌ها معمولاً تعرفه گمرکی را افزایش می‌دهند تا از تولید داخلی حمایت کنند.
• میزان تقاضا برای کالای وارداتی: در صورتی که تقاضا برای کالای وارداتی زیاد باشد، دولت می‌تواند تعرفه گمرکی را افزایش دهد تا از واردات بیش از حد جلوگیری کند.

جستجوی تعرفه گمرکی

برای یافتن تعرفه گمرکی یک کالا، می‌توانید از سیستم جامع اطلاعات گمرکی (CISS) استفاده کنید. این سیستم، توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است و امکان جستجوی تعرفه گمرکی کالاها را بر اساس نام، کد تعرفه و سایر ویژگی‌ها فراهم می‌کند.

نحوه استفاده از تعرفه گمرکی

دولت‌ها می‌توانند از تعرفه گمرکی برای دستیابی به اهداف مختلف استفاده کنند. به عنوان مثال، یک کشور ممکن است از تعرفه گمرکی برای حمایت از تولید داخلی خود استفاده کند. در این حالت، دولت تعرفه گمرکی بالایی برای کالاهای مشابه تولید داخلی اعمال می‌کند. این امر باعث می‌شود که کالاهای وارداتی گران‌تر از کالاهای تولید داخلی شوند و تولیدکنندگان داخلی از رقابت با کالاهای خارجی محافظت شوند.

دولت‌ها همچنین می‌توانند از تعرفه گمرکی برای تنظیم بازار استفاده کنند. به عنوان مثال، یک کشور ممکن است تعرفه گمرکی را برای کالاهای اساسی مانند غذا و دارو کاهش دهد. این امر باعث می‌شود که این کالاها برای مصرف‌کنندگان ارزان‌تر شوند و رفاه آنها افزایش یابد.

در نهایت، دولت‌ها می‌توانند از تعرفه گمرکی برای کسب درآمد استفاده کنند. به عنوان مثال، یک کشور ممکن است تعرفه گمرکی بالایی برای کالاهای لوکس اعمال کند. این امر باعث می‌شود که این کالاها برای مصرف‌کنندگان گران‌تر شوند و دولت از این طریق درآمد کسب کند.

پیشنهاد مطالعه: لیست کالاهای پرسود برای صادرات

نتیجه‌گیری

تعرفه گمرکی، یک ابزار مهم در سیاست‌گذاری تجاری کشورها است. این سیستم، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تولید، اشتغال، تجارت خارجی و قیمت کالاها در داخل کشور داشته باشد.
میتوانید با مطالعه مقاله مبادله پول در صادرات اطلاعات بیشتری را در این زمینه کسب کنید
برای اطلاع از آخرین اخبار زنجیره هوشمند صادرات به اینستاگرام ما مراجعه کنید.

سوالات متداول

چگونه می‌توان تعرفه گمرکی یک کالا را تعیین کرد؟

تعرفه گمرکی براساس سیستم کلاسیفیکاسیون کالاها و تعیین گروه‌های مختلف برای آنها تعیین می‌شود. برای تعیین تعرفه گمرکی یک کالا، باید به نظام هارمونیزه آماری بین‌المللی (HS Code) مراجعه کرده و کد مربوط به کالای مورد نظر را پیدا کنید.

آیا تعرفه گمرکی برای همه کالاها یکسان است؟

خیر، تعرفه گمرکی برای هر کالا می‌تواند متفاوت باشد. کالاها بر اساس ویژگی‌ها، ماهیت و مصرف خود در گروه‌ها و زیرگروه‌های مختلف قرار می‌گیرند و به هر گروه تعرفه گمرکی متفاوتی اختصاص می‌یابد.

چگونه می‌توانم تعرفه گمرکی یک کالا را دریافت کنم؟

برای دریافت تعرفه گمرکی یک کالا، می‌توانید به سایت گمرک یا منابع مربوط به گمرک کشور مراجعه کنید. در این سایت‌ها، می‌توانید با جستجوی کد HS Code یا نام کالا، تعرفه مربوطه را بیابید.

آیا تعرفه گمرکی می‌تواند تغییر کند و از طریق بروزرسانی‌ها و تغییرات قوانین گمرکی جدید به‌روزرسانی شود؟

 تغییرات در تعرفه گمرکی می‌تواند ناشی از تغییرات قوانین مالیاتی، توافقات تجاری بین المللی، تغییرات در نظام هارمونیزه آماری بین‌المللی (HS Code) و سیاست‌های دولتی باشد.

تفاوت بین تعرفه گمرکی و مالیات ورودی چیست؟

تعرفه گمرکی مربوط به مالیات و گمرکی است که برای واردات و صادرات کالاها تعیین می‌شود. اما مالیات ورودی (معمولاً به عنوان مالیات ارزش افزوده یا VAT شناخته می‌شود) مالیاتی است که بر قیمت نهایی کالاها اعمال می‌شود و به‌طور معمول توسط دولت برای جبران هزینه‌های مالیاتی واردات کالاها از کشورهای دیگر دریافت می‌شود.

آیا تعرفه گمرکی برای صادرات نیز وجود دارد؟

بله، تعرفه گمرکی برای صادرات نیز وجود دارد. در برخی از کشورها، تعرفه‌های گمرکی برای صادرات کالاها تعیین می‌شود به منظور کنترل و تنظیم صادرات و نیز جمع‌آوری درآمد برای دولت.

آیا تعرفه گمرکی بین کشورها متفاوت است؟

بله، تعرفه گمرکی بین کشورها ممکن است متفاوت باشد. هر کشور می‌تواند بر اساس سیاست‌ها، قوانین و توافقات تجاری بین المللی خود، تعرفه‌های گمرکی خود را تعیین کند. این تفاوت‌ها می‌تواند بر اساس نوع کالا، منشأ کالا و سیاست‌های تجاری هر کشور متفاوت باشد.