صادرات و واردات عرصه‌هایی هستند که برای تاجران ایرانی سودهای کلان و منافع قابل توجهی دارند. با این حال این حوزه‌ها قوانین و مقررات پیچیده‌ای نیز دارند که آگاهی از آنها برای فعالان این عرصه ضروری است.

یکی از قوانین مهم در این زمینه قانون معافیت مالیاتی صادراتی است. صادرکنندگان با آشنایی با این ماده قانونی و تبصره‌های آن و رعایت شرایط مربوطه می‌توانند از پرداخت مالیات معاف شوند.

پیشنهاد مطالعه: رفع تعهد ارزی چیست؟

مالیات بر صادرات چیست؟

صادرات به معنای خروج کالا از مرزهای یک کشور و انتقال آن به کشور دیگر است. به بیان دقیق‌تر، صادرات یعنی خروج کالا از گمرک کشور مبدأ با رعایت قوانین و مقررات آن کشور.

در این میان مالیات بر صادرات به مبلغی گفته می‌شود که به عنوان عوارض و مالیات از صادرکننده دریافت می‌شود اما در صورتی که صادرکننده ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی کشور برگرداند، مشمول معافیت مالیاتی خواهد شد.

قوانین معافیت مالیات صادراتی چیست؟

بر اساس ماده ۱۴۱ قانون مالیات‌های مستقیم ۱۰۰% از درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات بخش کشاورزی مشمول مالیات با نرخ صفر می‌شود.

همچنین ۲۰% از درآمد حاصل از صادرات مواد خام نیز با نرخ صفر محاسبه می‌گردد. فهرست مواد خام و کالاهای نفتی به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. طبق تبصره ۱ این ماده در صورت ورود کالایی از طریق ترانزیت و عبوری به کشور و صادرات بدون تغییر در ماهیت آن کالا، مشمول مالیات نخواهد بود. نکته مهم اینکه ارز حاصل از صادرات باید در سامانه‌های نیما و سنا ثبت شده باشد در غیر این صورت مشمول معافیت مالیات صادراتی نخواهد بود.

شرایط معافیت مالیاتی صادراتی

• صادرکننده ارز حاصل از صادرات کالا را به حساب ارزی مودی در کشور واریز کند.
• صادرکننده مستندات فروش ارز را به مرکز مبادلات ارزی یا به سایر مراجع قانونی ارائه کند.
• صادرکننده معادل کالا و خدمات صادر شده، کالا یا خدمات را به کشور وارد کند.

پیشنهاد مطالعه: اینکوترمز 2020

معافیت مالیاتی و نرخ صفر

مفهوم معافیت مالیاتی و نرخ مالیات صفر متمایز هستند. معافیت مالیاتی به این معناست که طبق قوانین مشخص، کالا یا خدمات خاصی از پرداخت مالیات معاف هستند. اما نرخ مالیات صفر به این معنی است که اگرچه مودیان باید اظهارنامه و مدارک مربوطه را ارائه دهند، اما مالیات آنها صفر محاسبه می‌شود. بنابراین، این دو مفهوم متفاوت بوده و نباید با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. درک درست این تفاوت ها می‌تواند در مدیریت مالی و مالیاتی افراد و سازمان ها بسیار مفید باشد.

نکات مهم معافیت مالیاتی صادراتی

نکته مهم در این خصوص این است که اگر صادرکننده ارز حاصل از صادرات را به کشور بازنگرداند، در این صورت از معافیت مالیاتی صادراتی محروم خواهد شد. این قاعده با هدف تشویق بازگرداندن ارز صادراتی به چرخه اقتصادی کشور وضع شده است. بنابراین رعایت این الزام یکی از شرایط اصلی بهره‌مندی از معافیت مالیاتی صادراتی محسوب می‌شود. توجه به این نکته می‌تواند برای صادرکنندگان در مدیریت مالی و مالیاتی خود بسیار حائز اهمیت باشد.

اگر صادرکننده‌ای مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کرده باشد و با برگرداندن ارز مشمول معافیت مالیاتی شود، با ارائه گواهی و مدرک خروج کالا و خدمات از کشور می‌‌تواند آن مبلغ را از سازمان مالیاتی دریافت کند.

ورود ارز حاصل از صادرات به کشور و معافیت مالیاتی

بر اساس قوانین، صادرکنندگان موظف هستند که ارز حاصل از صادرات را ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور پروانه صادراتی، به یکی از روش‌های زیر به اقتصاد کشور بازگردانند:

• واردات کالا یا خدمات در برابر صادرات
• پرداخت بدهی‌های ارزی خود از محل ارز حاصل از صادرات
• فروش ارز حاصل از صادرات به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز
• سپرده‌گذاری ارزی نزد بانک‌ها

این الزام قانونی با هدف تقویت جریان ارزی اقتصاد کشور وضع شده است. توجه و پایبندی صادرکنندگان به این موارد می‌تواند نقش مهمی در بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی صادراتی ایفا کند.

صادرات معاف از ارزش افزوده

طبق قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، صادرات کالا و خدمات از پرداخت این مالیات معاف هستند. برای معافیت صادرات کالا شرط خروج از مبادی رسمی و داشتن پروانه سبز گمرکی یا برگ خروج است. برای معافیت صادرات خدمات نیز شرایطی مانند داشتن قرارداد و گواهی از نمایندگی ایران در کشور مقصد، دارا بودن گواهی ارزآوری از بانک مرکزی و داشتن سایر مدارک معتبر وجود دارد. همچنین هر نوع خدماتی که باعث ارزآوری مستقیم یا غیرمستقیم برای کشور شود شامل این معافیت خواهد شد حتی اگر ارائه دهنده آن شعبه یک شرکت خارجی در ایران باشد.

پیشنهاد مطالعه: اینکوترمز 2020

لیست کالاها و خدمات صادراتی معاف از ارزش افزوده

برخی از کالاها و خدمات شامل معافیت صادرات از مالیات بر ارزش افزوده هستند. از دلایل معافیت مالیاتی این گروه می‌توان به تسهیل صادرات، ارزآوری به کشور و رونق اقتصادی اشاره کرد.

کالاهای صادراتی معاف از مالیات ارزش افزوده

• صنایع دستی تولید داخل که توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشنهاد و توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی تصویب می‌شود.
• انواع داروها، واکسن‌ها (انسانی و دامی)، لوازم مصرفی درمانی و توانبخشی.
• بر اساس قوانین و مقررات موجود، اقلامی همچون رادارها و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی، همچنین تجهیزات نظامی و اطلاعاتی مورد نیاز وزارتخانه‌های راه و ترابری و امور اقتصادی، مجاز به واردات هستند و برای این دسته از کالاها مجوزهای ویژه‌ای در نظر گرفته شده است.
• تمامی تجهیزات و اقلام با کاربرد دفاعی، نظامی، انتظامی، امنیتی و اطلاعاتی.
• کالاهای اهدایی به نهادهای خیریه و حوزه‌های علمیه با تأیید مراجع ذی‌صلاح.
• خدمات صادراتی شامل درمانی، تشخیصی، پیشگیری، توانبخشی، حمایتی، آرامستان‌ها، درمانی و پیشگیری دامی و گیاهی، چاپ و نشر روزنامه، کتاب و نشریه، عملیات و خدمات بانکی.
• خدمات حقوق و دستمزد.
• خدمات بیمه‌های زندگی، محصولات کشاورزی، اجتماعی و درمان تکمیلی.
• خدمات اعتباری صندوق‌های قرض‌الحسنه که مجوز فعالیت از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران یا سایر مراجع مورد تأیید آن را دارند، همچنین مؤسساتی که به موجب قانون یا با مجوز قانونی تأسیس شده یا می‌شوند.
• اعطای تسهیلات و صدور ضمانت‌نامه‌ها توسط صندوق‌های حمایتی، ضمانت صادرات، سرمایه‌گذاری که به موجب قانون یا با مجوز قانونی تأسیس شده یا می‌شوند.
• اشخاص دارای مجوز از شورای عالی بورس و اوراق بهادار مجاز به انتشار و نقل و انتقال اوراق مبتنی بر دارایی هستند.
• خدمات بازار سرمایه شامل معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس است که تحت نظارت و تشخیص شورای عالی بورس و اوراق بهادار انجام می‌پذیرد.
• خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح طبق آیین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های مربوطه به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
• خدمات حمل‌ونقل درون شهری، برون شهری، بین‌المللی. خدمات حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی. خدمات حمل‌ونقل باری و مسافری.
• بر اساس مقررات، شرکت‌های خدماتی می‌توانند هزینه مشترکی (شارژی) را به صورت قدرالسهم از مالکان دریافت کنند.
• خدمات فنی، بازسازی، تعمیر و نگهداری کالاهایی که از طریق مراکز وابسته به دستگاه‌های نظامی و انتظامی و امنیتی، مطابق فهرستی که با تصویب وزرای مربوطه ابلاغ می‌شود، ارائه می‌گردد.

در نتیجه

بر اساس مقررات، کالاهای صادراتی مشمول معافیت مالیاتی هستند. این معافیت مالیاتی به منظور حمایت از صادرات و توسعه تجارت خارجی کشور در نظر گرفته شده است. از این رو صادرکنندگان کالا از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و سایر مالیات‌های مرتبط با صادرات معاف می‌باشند. این سیاست مالیاتی به افزایش رقابت‌پذیری کالاهای تولید داخل در بازارهای جهانی کمک می‌کند و موجب رونق صادرات و بهبود تراز تجاری کشور می‌گردد.