سازمان گمرک به دلیل محدودیت منابع و عدم امکان بررسی فیزیکی تمامی کالاها، از ماژول "selective" برای مدیریت ریسک استفاده می‌کند. این ماژول براساس معیارهایی که توسط سازمان گمرک تعیین شده، مسیرهای گمرکی را تعیین می‌کند. با استفاده از این روش، نیازی به بررسی تک‌تک محموله‌های وارداتی و انطباق آنها با قوانین و مقررات گمرکی نیست.

براساس اطلاعات اظهارنامه وارداتی برای برخی از کالاها، در صورت صحت اظهارات اظهارکننده، سند ترخیص فوری صادر می‌شود. این کالاها به دلیل کمترین احتمال تقلب در آنها، به سرعت ترخیص کالا می‌شوند و پروسه کنترل آنها هم سریع‌تر انجام می‌شود.

اما برای برخی دیگر از کالاها که احتمال تقلب در آنها بیشتر است، بررسی دقیق‌تر و موشکافانه‌تری انجام می‌شود. هدف از این بررسی جلوگیری از واردات کالاهای غیرمجاز و ممنوع الورود است.

بنابراین سیستم مدیریت ریسک سازمان گمرک با استفاده از ماژول selective، مسیرهای گمرکی را براساس احتمال تقلب در کالاها تعیین می‌کند تا بازرسی‌ها بهینه‌تر و موثرتر انجام شود و واردات کالاهای غیرمجاز و ممنوع الورود متوقف گردد.

قوانین تعیین مسیر گمرکی

مسیرهای گمرکی براساس تعرفه‌های ممنوع و مشروط کالاها تعیین می‌شوند. به عبارت دیگر، بسته به نوع کالا و شرایطی که بر آن اعمال می‌شوند، مسیرهای مختلفی برای گمرک ثبت می گردند.

• مسیرهای گمرکی براساس نوع معامله انجام شده، مانند بدون انتقال ارز و سایر شرایط مرتبط، تعیین می‌شوند.
• همچنین مسیرهای گمرکی براساس وضعیت کالا، مانند کالای نو یا مستعمل، تعیین می‌شوند.
• در برخی موارد، مسیرهای گمرکی تعیین شده براساس ارزش کالا، مانند مقدار بیش از یک حجم دلار است.
• برخی از کشورهای پر ریسک ممکن است به عنوان مسیرهای گمرکی خاص در نظر گرفته شوند.
• تعیین مسیرهای گمرکی براساس نام صاحب کالا: برخی از مسیرهای گمرکی با توجه به نام صاحب کالا تعیین می‌شوند.
• برنامه‌ریزی مسیرهای گمرکی بر اساس اظهارنامه یا ترخیص کار و حق‌العمل کار گمرکی: مسیرهای گمرکی براساس اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه و همچنین وضعیت حق‌العمل کار گمرکی تعیین می‌شوند.
• توجه به سطح ریسک اظهارنامه، مسیرهای گمرکی را شامل مسیرهای زرد، قرمز و سبز قرار می‌دهند. این سطوح ریسک بر اساس وضعیت کالا و شرایط مرتبط با آن تعیین می‌شوند.

پیشنهاد مطالعه: تعهد ارزی چیست

روش اجرایی تعیین مسیر گمرکی

پس از تخصیص شماره ثبت و شماره کوتاژ، اظهارنامه به شیوه‌ی selectivity بررسی می‌شود تا مسیر مناسب برای آن تعیین شود. کالاهایی که ممکن است در مسیرهای گمرکی قرار گیرند، عبارتند از:

مسیر سبز

این نوع کالاها نیازی به آزمایشگاه و استاندارد نداشته و برای ورود به کشور نیاز به کسب مجوز ندارند. همچنین، نظر کشور ساخت و اسناد ارائه شده نیز مشکلی ندارد و ارزش و تعرفه اظهاری سند با ارزش و تعرفه استنباطی گمرک نیز مطابقت دارد. معمولا کارت بازرگانی شرکت‌های تولیدی در این مسیراست. همچنین خوش حساب بودن در امور مالیاتی از مواردی است که سبب می‌شود کالا در این مسیر باشد.

مزایای مسیر سبز

• آسان‌ترین و سریع‌ترین روش برای ترخیص کالاست.

• معمولا ۹۰ درصد کالاهایی که وارد این مسیر می‌شوند، نیاز به استاندارد ندارند.

• تا درب خروج کالای شما چک نخواهد شد و مراحل به سرعت انجام می‌شود.

• مطابقت ارزش سند با ارزش گمرکی در این مسیر نکته مهمی است.

• گاهی ممکن است ترخیص با این روش نیم ساعت تا یک ساعت زمان ببرد.

مواردی که موجب قرارگیری کالا در مسیر سبز می شود

• کارت بازرگانی شرکت‌های تولیدی
• خوش‌حسابی در تمامی امور مالیاتی
• عدم تخلف در استفاده از کارت بازرگانی
• عدم وجود هر گونه تخلف در اظهارنامه کالا

نکته:
افرادی که به تازگی کارت بازرگانی دریافت کرده‌اند، به احتمال کمتری در مسیر سبز قرار می گیرند.

همچنین، گاهی ممکن است بدون هیچ دلیل خاصی شما در این مسیر قرار بگیرید.

مسیر زرد

این نوع کالاها نیاز به آزمایشگاه یا استاندارد دارند، اما با توجه به سابقه ترخیص در کمتر از سه ماه گذشته و ارائه کاتالوگ و مطابقت ارزش استنباطی گمرک با ارزش کالا، اجازه خروج از گمرک بدون نیاز به ارزیابی فیزیکی داده می‌شود. مسیر زرد نسبت به مسیر سبز کمی دشوارتر است و ارزش گذاری و تعرفه کالا توسط کارشناس مجازی چک می‌شود.

مواردی که منجر به قرارگیری کالا در مسیر زرد می شود:

• سابقه ترخیص در کمتر از سه ماه گذشته
• نوع کالا

مسیر قرمز

این نوع کالاها احتمالاً نیاز به آزمایشگاه و استاندارد داشته و اسناد ارائه شده ممکن است مخدوش باشند. همچنین، ارزش استنباطی گمرک با ارزش اظهاری تطابق ندارد. افرادی که به تازگی کارت بازرگانی خود را دریافت کرده و اقدام به واردات کرده‌اند، در این مسیر قرار می‌گیرند. تمامی محموله‌هایی که در مسیر قرمز قرار می‌گیرند، نیازمند بازرسی فیزیکی هستند.

در نهایت، اظهارنویسی ارزیابی کالا در سامانه EPL ثبت می‌شود. قرار گرفتن در این مسیر موجب می‌شود کالا به نسبت دو مسیر دیگر دیرتر ترخیص شود و روند طولانی‌تری داشته باشد.

مواردی که منجر به قرارگیری کالا در مسیر قرمز می شود

• این مسیر اصولاً شامل افرادی می‌شود که به تازگی کارت بازرگانی خود را دریافت کرده‌اند.
• اسناد اظهاری ممکن است مخدوش باشند.

کالاهای زیر ممکن است در این مسیر قرار بگیرند

• کالاهای لوکس
• لوازم یدکی
• پارچه و سایر موارد مشابه

مراحل تعیین مسیر گمرکی

• ابتدا باید کالای مورد نظر برای واردات را به گمرک اظهار کنید. برای این کار اطلاعات کالا را در سامانه EPL از طریق گزینه‌ی دور اظهاری واردات با بارنامه ثبت نمایید.
• پس از اظهار کالا، ثبت نهایی کوتاژ (نام دیگر کوتاژ شماره سریال اظهارنامه) انجام می‌شود.
• در مرحله بعد، شما موظف هستید هزینه‌های مربوط به حقوق و عوارض گمرکی را پرداخت کنید.
• سیستم گمرک باید وضعیت کالای شما را بررسی کرده و تعیین کند که بر اساس شرایط و قوانین، کالای شما در کدام یک از سه وضعیت سبز، زرد و قرمز قرار دارد.
• اگر کالای شما دارای مسیر زرد شده است، باید از سامانه درخواست نوبت برای کارشناس بدهید.
• اگر کالای شما دارای مسیر سبز شده است، نیازی به درخواست نوبت وجود ندارد.
• و اگر کالا دارای مسیر قرمز شده، سیستم به شما یک ارزیاب مستقر در گمرک اجرایی می‌دهد.
• در نهایت، دایره صندوق مربوطه به صادر کردن پروانه گمرکی برای شما اقدام می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: 0 تا 100 صادرات فرش و سود حاصل از آن

عوامل تأثیرگذار در تعیین مسیر گمرکی

• کشوری که کالا از آن وارد می‌شود نقش مهمی در تعیین مسیر گمرکی دارد. قوانین و مقررات مربوط به واردات از کشورهای مختلف ممکن است متفاوت بوده و بر اساس این تفاوت‌ها، مسیر گمرکی ممکن است متغیر باشد.
• وضعیت صاحب کالا از لحاظ امور تخلفی و تأخیرات مالیاتی نیز تأثیرگذار است. اگر صاحب کالا در گذشته تخلفاتی داشته یا بدهکار مالیاتی بوده باشد، ممکن است در انتخاب مسیر گمرکی تأثیر بگذارد.
• شخصی که مسئولیت اظهار کالا را دارد و یا حق‌العملکار است نیز در تعیین مسیر گمرکی تأثیرگذار است. تجربه و آشنایی این فرد با روند گمرکی و قوانین ممکن است به انتخاب مسیر مناسب کمک کند.
• ارزش کالا نیز در تعیین مسیر گمرکی موثر است. کالاهای با ارزش بالا ممکن است مورد توجه و بررسی دقیق‌تری قرار گیرند و به مسیرهای گمرکی خاصی هدایت شوند.
• تفاوت بین کالاهای نو و دست دوم نیز در تعیین مسیر گمرکی تأثیرگذاراند. کالاهای دست دوم ممکن است نیاز به بررسی و بازرسی دقیق‌تری داشته باشند.
• نحوه‌ی معامله میان طرفین نیز در تعیین مسیر گمرکی تأثیرگذار است. معاملاتی که شامل انتقال ارز یا شرایط خاصی هستند، ممکن است به مسیرهای خاصی راه پیدا کنند.
• نوع کالا نیز در تعیین مسیر گمرکی تأثیرگذار است. برخی کالاها ممکن است مشروط یا ممنوعه تعریف شده باشند که این تعریف می‌تواند به تغییر مسیر گمرکی منجر شود.