صنایع دستی ایران به عنوان یکی از ثروت‌های فرهنگی و هنری این کشور، در سطح جهان شناخته شده است. این صنایع شامل ظروف سفالی، مسی، شیشه کاری، تمثال‌های چوبی، زیورآلات، بافت انواع جامه و حصیر، و محصولات چرمی متنوع و صادرات فرش است که مهارت و خلاقیت بالای صنعتگران ایرانی در ساخت آن‌ها را به رخ می کشد. این صنایع دستی، علاوه بر اینکه بخشی از هویت ملی ایران محسوب می‌شوند، قابلیت جذب خریداران خارجی را نیز دارند. صادرات صنایع دستی می‌توانند به عنوان یک منبع درآمد مهم برای کشور عمل کنند.

صادرات صنایع دستی

صادرات صنایع دستی به بازار خارجی نیازمند تلاش و استراتژی بازاریابی مؤثر است. برای موفقیت در فروش اشیای گران‌بها در بازار خارجی، باید کالای خود را به خوبی به مخاطبان معرفی کرده و ارتباط برقرار کنیم. مخاطبان باید با هویت و ارزش کالای ما آشنا شوند تا بتوانند آن را به عنوان یک کالای منحصر به فرد و با ارزش خریداری کنند. در این راستا، یک بازاریابی مؤثر و استفاده از روش‌های مناسب می‌تواند راهگشا باشد.

بازاریابی

در بازاریابی صنایع دستی، شناساندن ارزش محصولات به مشتریان هدف و نحوه جذب مشتری خارجی  بسیار مهم است.
صنایع دستی ایرانی نه تنها به خاطر احساس نیاز خریداری نمی‌شوند، بلکه دارای ظرافت‌ها و توانایی‌های منحصر به فردی هستند که باید به مشتریان بالقوه نشان داده شوند. به همین خاطر، می‌توان روی ظرافت در کار، هویتی که در آن نهفته است، و حتی نمادهایی که ممکن است یک صنایع دستی برای یک کشور نمایانگر آن باشد، تمرکز کرد تا برای مشتریان بالقوه به صورت ملموس قابل درک باشد.

یکی از روش‌های مؤثر برای ارائه این ارزش، معرفی سازندگان محلی است. وقتی خریداران از زبان سازندگان محلی درباره صنایع دستی بشنوند، بیشتر به خرید آن ترغیب خواهند شد. در واقع، این ارتباط مستقیم با سازندگان محلی می‌تواند باعث ایجاد یک ارتباط انسانی و اعتماد بین مشتری و محصول شود.

بهترین راه برای معرفی محصولات صنایع دستی ایران به مخاطبان، آشنایی آنان با ماهیت محصولات است. بازارهای مناسب برای صنایع دستی ایران کشورهایی هستند که قبلاً با صنایع دستی ایران آشنا بوده و ارزش آن را درک کرده‌اند. به عنوان مثال، فرش ایرانی به خوبی در جهان شناخته شده است و فروش فرش ایران ممکن است به نسبت ساده‌تر باشد. اما اگر محصولی نو و کمتر شناخته شده را عرضه می‌کنید، لازم است ابتدا آن را معرفی کنید و از تاریخچه و ارزش‌های آن بگویید. هویت محصول را به خوبی در ذهن مخاطبان ساخته و با آن ارتباط خوبی برقرار کنید.
با استفاده از این روش‌ها، می‌توانید ارزش صنایع دستی ایران را به مشتریان هدفتان نشان داده و روند بازاریابی خود را موفقیت‌آمیزتر کنید.

برند سازی

برندسازی در بازاریابی صنایع دستی بسیار حائز اهمیت است. با استفاده از این فرآیند، می‌توانید هویت، ارزش و تمایز محصولات و خدمات خود را به مشتریان هدف نشان دهید و یک نام قدرتمند و شناخته شده در ذهن آنان ایجاد کنید.

شرکت در ایونت‌های بین المللی

شرکت در ایونت‌های بین‌المللی یک راهکار موثر برای توسعه و ارتقاء شناخته شدن صنایع دستی شما در سطح جهانی است. این ایونت‌ها فرصتی مناسب را برای نمایش و عرضه محصولات صنایع دستی به مخاطبان جدید و بازارهای جدید فراهم می‌کنند. برخی از مزایای شرکت در ایونت‌های بین‌المللی عبارتند از:

• دسترسی به بازارهای جدید
• نمایش محصولات به مخاطبان بین‌المللی
• ایجاد شبکه‌سازی و روابط تجاری
• آشنایی با روند‌ها و ابتکارات صنعت
• ارتقاء شناخته شدن
• گسترش بازارهای جدید
• شبکه‌سازی و همکاری
• آشنایی با روند‌ها و ابتکارات
• بهترین بازار برای صنایع دستی ایران

کشورهای خریدار صنایع دستی ایران

صادرات صنایع دستی در سراسر جهان به طرز گسترده‌ای رواج دارد. بر اساس آمار و اطلاعات جدید منتشر شده توسط سازمان تجارت جهانی، در سال ۲۰۲۲، مجموع صادرات صنایع دستی به ارزش ۲٬۰۱۶٬۲۷۰ هزار دلار بوده است. این آمار نشان می‌دهد که قطر با صادرات به ارزش ۳۴۰٬۲۵۳ هزار دلار، چین با صادرات به ارزش ۳۳۷٬۲۹۱ هزار دلار و ترکیه با صادرات به ارزش ۳۰۶٬۸۳۳ هزار دلار از مهمترین کشورهای صادرکننده صنایع دستی در جهان به شمار می‌روند. این کشورها با حجم بالای صادرات و نقش مهمی که در تجارت جهانی صنایع دستی دارند، به عنوان بزرگترین بازارهای صادراتی در این صنعت شناخته می‌شوند.

از جمله بزرگ‌ترین و عمده‌ترین کشورهای واردکننده صنایع دستی در جهان  می توان به کشورهای امارات متحده عربی، هند، تایلند، بلژیک و چین اشاره کرد. بر اساس آمارهای جدید، کشور امارات متحده عربی با بیش از ۴۰۰ هزار دلار، در رتبه اول قرار دارد و بیشترین حجم واردات این محصولات را به خود اختصاص داده است.

به دلیل تحریم‌ها، برخی محصولات صنایع دستی به صورت غیرمستقیم به بازار هدف ارسال می‌شوند. برخی منابع غیررسمی اعلام کرده‌اند که بیشترین صادرات صنایع دستی ایران به امریکا انجام شده است و در واقع می‌توان گفت که امریکا در حال حاضر بهترین بازار برای صنایع دستی ایران است.

پیشنهاد مطالعه: کشورهای مقصد صادرات ایران

پرطرفدارترین صنایع دستی صادراتی ایرانی

با توجه به صادرات صنایع دستی سال گذشته، باید بگوییم که کالاهای پرطرفدار در این دسته عبارتند از:

• صنایع دستی ساختمانی از چوب گرمسیری، شامل سایر صنایع دستی و آستانه‌های آن
• اشیاء تزئینی از چوب صنایع دستی، از جمله خراطی، معرق، مشبک، نازک‌کاری، منبت، نقاشی روی چوب، و خاتم
•  سایر صنایع دستی از چوب گرمسیری
• صنایع دستی ارسی‌سازی (با نقش هندسی) از چوب گرمسیری
• صنایع دستی شامل خراطی، معرق، مشبک، منبت، نازک‌کاری، نقاشی روی چوب، و خاتم از سایر چوب‌ها
• زیورآلات سنتی از نقره، حتی آبکاری شده، روکش شده یا پوشش داده شده با فلزات گرانبها
• مصنوعات میناکاری شده، صنایع دستی از مس

این کالاها علاوه بر جذب علاقه‌مندان در بازار هدف، درآمد قابل توجهی برای تولیدکنندگان روستایی ایجاد می‌کنند و حتی می‌توانند به مهاجرت معکوس (مهاجرت از شهر به روستا) منجر شوند. برای دستیابی بهتر به این هدف، لازم است با چالش‌هایی که در این زمینه وجود دارد، مقابله شود.

چالش‌ ها و مشکلات صادرات صنایع دستی

صنایع دستی ایران نسبت به بسیاری از کشورها قابلیت‌های برجسته‌ای برای جهانی شدن دارند. در حال حاضر، محصولاتی مانند فرش ایرانی، گلیم و گبه، سفال، سرامیک، شیشه و زیورآلات سنتی دست‌ساز ایران در بسیاری از کشورها شناخته شده و مورد تقدیر قرار گرفته‌اند. به علاوه، پارچه‌های قلمکار در امریکا و عباهای فاخر بوشهر در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مشتریان خود را پیدا کرده‌اند.

حذف واسطه ها

حذف واسطه‌ها می‌تواند در بهبود فرآیند تجارت صنایع دستی مؤثر باشد. با حذف واسطه‌ها، ارتباط مستقیم بین تولیدکنندگان صنایع دستی و بازارهای هدف برقرار می‌شود. این امر می‌تواند منجر به افزایش درآمد تولیدکنندگان روستایی شود و همچنین از مهاجرت معکوس (مهاجرت از شهر به روستا) حمایت کند.

برای حذف واسطه‌ها، می‌توان از راهکارهایی مانند ایجاد شبکه‌های توزیع مستقیم، استفاده از فناوری‌های ارتباطی برای برقراری ارتباط مستقیم با مشتریان و استفاده از کانال‌های آنلاین و پلتفرم‌های تجارت الکترونیکی بهره‌برداری کرد. همچنین، تشکیل نمایشگاه‌ها و بازارهای مستقیم میان تولیدکنندگان و مشتریان نیز می‌تواند به ترویج تجارت مستقیم و کاهش نیاز به واسطه‌ها کمک کند.

با این حال، باید توجه داشت که واسطه‌ها در برخی موارد نقش مهمی در فرآیند تجارت دارند و حذف کامل آن‌ها ممکن نیست. در برخی موارد، واسطه‌ها می‌توانند به عنوان متخصصان و کانال‌های توزیع مؤثر در راهبرد تجاری صنایع دستی عمل کنند. بنابراین، برنامه‌ریزی دقیق و تعادل‌گرایانه باید در نظر گرفته شود تا با حفظ نقش مفید و کارآمد واسطه‌ها، فرآیند تجارت صنایع دستی بهبود یابد.

پیشنهاد مطالعه: چگونه اعتماد مشتری خارجی را جلب کنیم؟

کنار گذاشتن چین از بازار صنایع دستی

 چین به واسطه نیروی کار ارزان، تولید محصولاتی با نام‌های جعلی را آغاز کرده و حتی در صنایع دستی کشورها هم به تقلب پرداخته است. به طور مثال، فرش دستباف ایرانی با نام "فرش ایرانی" در قیمتی بسیار ارزان‌تر توسط چین وارد بازارهای اروپایی و امریکایی شده است.

برای روبه‌رو شدن با این وضعیت، راهکاری که می‌تواند باعث کنار زدن چین از این مسیر شود، برندسازی و بازاریابی مناسب برای محصولات ایرانی است. این به معنای آگاه‌سازی مصرف‌کنندگان درباره تفاوت کیفیت بین صنایع دستی ایرانی و چینی است و ایجاد ارزش برای محصولات ایرانی. در نتیجه، مصرف‌کنندگان باید به اندازه کافی آگاه شوند تا برای خرید محصولات بی‌کیفیت چینی هزینه نکنند. ایجاد برندهای محصولات دستی ایرانی و انجام بازاریابی مؤثر می‌تواند به این هدف کمک کند. همچنین، تشخیص و تمییز دادن کالای اصل از تقلبی برای خریداران نیز بسیار مهم است.

بنابراین، برندسازی قوی و بازاریابی مناسب برای صنایع دستی ایرانی می‌تواند باعث ایجاد ارزش و تمایز محصولات ایرانی شود و در نتیجه، مصرف‌کنندگان را ترغیب به خرید محصولات اصلی و با کیفیت ایرانی نماید.

کاهش صادرات چمدانی

اکثر صنایع دستی ایران به دلیل عدم وجود بسته بندی و برندسازی مناسب، به صورت چمدانی به بازار هدف حمل می‌شوند. این موضوع علاوه بر اینکه باعث ثبت نشدن صادرات صنایع دستی ایران در آمار جهانی می‌شود، باعث کاهش قیمت فروش محصولات نیز می‌شود. در حقیقت، اگر محصولات صنایع دستی ایرانی در بسته بندی شکیل و با برندی مناسب عرضه شوند، می‌توانند ارزش افزوده بیشتری داشته باشند و در نتیجه قیمت فروش بهبود یابد.

بسته بندی مناسب می‌تواند محصولات را در حمل و نقل محافظت کند و از خراب شدن آن‌ها جلوگیری کند. همچنین، طراحی بسته بندی جذاب و شکیل می‌تواند مشتریان را جذب کرده و ارزش بیشتری را به محصولات اضافه کند. از طرف دیگر، برندسازی و استفاده از برندهای قوی و منحصر به فرد می‌تواند باعث افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان به محصولات صنایع دستی ایرانی شود و آن‌ها را از جعلی بودن محصولات تقلبی تمایز دهد.

بنابراین، با بسته بندی مناسب و برندسازی قوی، می‌توان صادرات صنایع دستی ایرانی را تحریک کرده، آن‌ها را بهبود داده و قیمت فروش را افزایش داد. البته، برای این منظور نیاز است که صنعتگران، دولت و سایر نهادها همکاری کنند و بهبودهای لازم را در زمینه بسته بندی و برندسازی صنایع دستی ایرانی ایجاد کنند.

سوالات متداول صادرات صنایع دستی

بازارهای مهم برای صادرات صنایع دستی ایران کدامند؟

• ایالات متحده آمریکا (USA)
• کانادا
• ژاپن
• استرالیا
• کشورهای خلیج فارس

چه نوع محصولات صنایع دستی ایرانی در بازارهای جهانی محبوبیت دارند؟

• قالی و فرش
• گلیم و کیلیم
• میناکاری و سفالگری
• جواهرات سنتی و فلزکاری
• محصولات چرمی و صنایع چرم دوزی
• محصولات چوبی و صنایع چوب‌کاری
• صنایع دستی نمدی و گلدوزی

چه عواملی موجب محبوبیت صنایع دستی ایران در بازارهای جهانی می‌شوند؟

• ثروت فرهنگی و هنری ایران
• کیفیت بالا و دست ساز بودن محصولات
• طرح‌ها و الگوهای منحصر به فرد
• استفاده از مواد اولیه با کیفیت
• دقت در جزئیات و هنر دست‌ساز
• ارتباط با تاریخ و فرهنگ ایران

چه راهکارهایی برای توسعه صادرات صنایع دستی ایران وجود دارد؟

• بسته بندی مناسب و برندسازی
• شناسایی بازارهای هدف و تحقیقات بازاریابی
• حضور در نمایشگاه‌ها و رویدادهای بین‌المللی
• استفاده از فناوری و بازاریابی اینترنتی
• مشارکت در تجارت الکترونیک و فروش آنلاین
• ایجاد ارتباط و همکاری با واردکنندگان و تجار خارجی

چه تهدیداتی می‌تواند بر صادرات صنایع دستی ایران تأثیر بگذارد؟

• رقابت با صنایع دستی دیگر کشورها
• تغییرات در سلایق و مد روز جهانی
• مشکلات لجستیک و حمل و نقل
• محدودیت‌ها در ارز و تجارت بین‌المللی
• عدم استفاده کافی از فناوری و بازاریابی دیجیتال
• قوانین و مقررات محلی و بین‌المللی