در عرصه تجارت بین‌الملل برای تشخیص مبدا و اصالت کالاهای صادراتی و وارداتی از گواهی مبدا استفاده می‌شود. این سند که جنبه بین المللی دارد نشان دهنده و تضمین کننده اصالت کالا برای خریداران است و شرط برخورداری از تعرفه‌های ترجیحی را فراهم می‌کند. 

می‌خواهیم در این مقاله از زنجیره هوشمند صادرات به طور کامل به معرفی این سند بازرگانی بپردازیم و نحوه صدور گواهی مبدا و انواع آن را توضیح دهیم.

گواهی مبدا در تجارت بین‌الملل چیست؟

گواهی مبدا یکی از اسناد مهم در تجارت بین‌الملل است که توسط اتاق بین الملل است که توسط اتاق بازرگانی بین المللی صادر می‌شود. این سند نشان می‌دهد که کالا در کدام کشور تولید شده است و وارد کننده از این طریق می‌تواند اطمینان حاصل کند که کشور تولید کننده اعتبار و کیفیت لازم را برای تولید کالای مورد نظر دارد. گواهی مبدا در هنگام ترخیص کالا از گمرک بسیار کاربرد دارد. تجار باید آن را همراه خود داشته باشند تا در زمان مناسب آن را به ماموران گمرک تحویل دهند.

علاوه بر این برای دولت ها، گمرکات و بانک‌ها کشور تولید کننده کالا بسیار مهم است زیرا دولت‌ها برای کشورهای خاصی تعرفه‌های ترجیحی در نظر می‌گیرند. در چنین شرایطی ارائه این سند همراه با سایر مدارک حمل ضروری است. لازم به ذکر است که اتاق بازرگانی مسئولیتی برای تشخیص ضرورت صدور گواهی مبدا ندارد و تاجر باید بر اساس شرایط موجود تصمیم به دریافت آن بگیرد.

چگونه باید درخواست صدور گواهی مبدا را ثبت کرد؟

برای دریافت گواهی مبدا افرادی که کارت بازرگانی دارند می توانند به سامانه گواهی مبدا مراجعه کنند. این سامانه یک سیستم یکپارچه برای ثبت درخواست صدور گواهی مبدا است و تمامی فرایندهای مربوط به صدور این گواهی را مدیریت می‌کند. علاوه بر این برای صدور گواهی مبدا می‌توانید به صورت حضوری با به همراه داشتن مدارک لازم به اتاق بازرگانی مراجعه کرده و درخواست خود را برای صدور این گواهی ثبت کنید.

انواع گواهی مبدا

این سند دارای دو نوع ترجیحی و غیر ترجیحی است که در ادامه به معرفی و بررسی هر کدام می‌پردازیم.

گواهی مبدا ترجیحی

گواهی مبدا ترجیحی به عنوان گواهی فرم A نیز شناخته می‌شود. در برخی از کشورها برای کمک به اقتصاد کشورهای در حال توسعه تخفیف‌های تعرفه‌ای اعمال می‌شود. در این شرایط استفاده از گواهی مبدا ترجیحی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گواهی مبدا غیر ترجیحی

گواهی مبدا غیر ترجیحی تنها نشان دهنده کشور تولید کننده کالاست و در آن اطلاعات گوناگونی از قبیل مشخصات گیرنده کالا، مشخصات فرستنده، وزن خالص و ناخالص، نوع بسته‌بندی و سایر جزئیات ذکر می‌شود.

انواع گواهی مبدا در ایران

سه نوع گواهی مبدا وجود دارد که در ایران استفاده می‌شوند:

گواهی GSP برای صادرات به کشورهایی مانند قرقیزستان، ترکیه، ژاپن، قزاقستان، کشورهای اقیانوسیه و کشورهای آمریکایی و کشورهای اروپایی به استثنای ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا صادر می‌شود.

فرم  Certificate of origin یکی از انواع دیگر گواهینامه‌ها در ایران است که برای صادرات به کشورهای آفریقایی یا صادرات به قاره آسیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فرم CSTP  نیز برای صادرات به کشورهایی که با ایران برای صادرات کالاهای خاص توافق‌نامه دارند استفاده می‌شود.

مرجع صدور گواهی مبدا چه سازمانی است؟

در حال حاضر صدور این گواهینامه توسط اتاق‌های بازرگانی هر کشور یا مراجع ذی صلاح انجام می‌شود. در ایران وظیفه صدور این گواهی به عهده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن است. در بسیاری از کشورها وظیفه صدور گواهی مبدا به عهده اتاق‌های بازرگانی یا اتاق تجارت است. اتاق‌های بازرگانی عموماً یک سازمان غیرانتفاعی هستند که به منظور حمایت از تجارت و صنعت در کشور تشکیل می‌شوند.

آنها مسئولیت ارائه خدمات تجاری، اطلاعاتی و مشاوره‌ای به صنایع، تجار و صادرکنندگان را برعهده دارند. در برخی از کشورها سازمان‌های دیگری نیز مسئولیت صدور گواهی مبدا را بر عهده می‌گیرند به عنوان مثال سازمان‌های مناطق آزاد و سازمان بنادر و دریانوردی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ممکن است مسئولیت صدور این گواهی‌ها را بر عهده داشته باشند.

مدارک لازم برای صدور گواهی مبدا

برای درخواست صدور گواهی مبدا و قانونی بودن آن ارائه مدارک زیر ضروری است:

• تصویر پروانه گمرکی
• تصویر بارنامه حمل
• فیش بانکی پرداخت هزینه
• فرم گواهی مبدا تایپ‌شده به زبان انگلیسی
• لیست عدل‌بندی
• تصویر کارت بازرگانی یا تاییدیه استعلام اعتبار
• معرفی‌نامه

این مدارک باید به صورت کامل و دقیق ارائه شوند تا فرایند صدور گواهی مبدا به درستی انجام گیرد.

اطلاعات مندرج در گواهی مبدا

در گواهینامه مبدا اطلاعاتی درج می‌شود که در ادامه به آنها می‌پردازیم:

• شماره و تاریخ فاکتور فروش
• وزن خالص و ناخالص
• نوع بسته‌بندی
• مشخصات کالا مطابق با پروانه گمرکی و بارنامه حمل
• مشخصات وسیله حمل مطابق با بارنامه حمل
• مشخصات کشور سازنده مطابق با مندرجات پروانه گمرکی و یا گواهی مبدا کشور سازنده
• مشخصات گیرنده کالا مطابق با بارنامه حمل
• مشخصات فرستنده یا صادر کننده کالا مطابق با بارنامه حمل

هزینه صدور گواهی مبدا

حق ورودی، حق عضویت و هزینه صدور گواهی مبدا بر اساس مصوبه مورخ ۳۰/ ۱۱/ ۱۴۰۲ توسط هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تنظیم شده است. بر این اساس

مبلغ ورودی ۱۰ میلیون ریال که این مبلغ تنها یک بار برای ورود به اتاق بازرگانی دریافت می‌شود.

مبلغ حق عضویت سالانه ۲۰ میلیون ریال در سال

هزینه صدور هر فرم گواهی مبدا ۵ میلیون ریال صرف نظر از مبالغ اظهارنامه جهت هر فرم

فرمول تایید اسناد و امضای اوراق به صورت رایگان ارائه می‌شوند